Dit gemaal uit 1941 is in gebruik als hulpgemaal en is een gemeentelijk monument. Het is, net als de naastgelegen dienstwoning, gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. De oorspronkelijke machine-installatie doet nog altijd dienst en heeft een verticale, open schroefpomp. Het gemaal is een gaaf bewaard voorbeeld van een klein poldergemaal.

Dit is een van de oudste buurten, aan de rand van Alphen aan den Rijn. Bijzonder zijn de karakteristieke, oude boerderijen waarvan de eerste sterk in verval is en Brentano op nummer 57 nog in vrij originele staat. Wanneer de vlag buiten hangt kun je hier op de boerderij gemaakte boerenkaas van Boer Ben kopen. Naar rechts kijk je uit over de diep uitgeveende droogmakerij, de Vierambachtspolder (-4,7 m).

Gemaal Cornelis den Hertog is de oudste van de twee, gebouwd in 1879 en genoemd naar de zoon van de toenmalige dijkgraaf van de Polder Vierambacht. Oorspronkelijk was het een stoomgemaal, maar in 1910 werd een ‘Pannevis-centrifugaalpomp’ geplaatst, die vanaf 1923 door een tweede pomp werd bijgestaan. In 1992 werd het nieuwe gemaal ‘Vierambacht’ in gebruik genomen om het gebied van 1685 hectare te bemalen. In de jaren daarna werd ‘Cornelis’ geheel gerestaureerd. 

Vanaf de brug heb je een mooi dorpsgezicht op Woubrugge, met de Dorpskerk, anno 1652. De Heymanswetering is nu een onderdeel van de staande mastroute van het Ijsselmeer naar Zeeland.  Deze  waterweg werd al in 1200 gegraven voor de afvoer van het afgegraven veen als verbinding tussen de Oude Rijn en toenmalige Leidsche Meer, waarvan nu het Braassemermeer nog over is. Het  beeld van een veenarbeider met schop werd in 1982 gemaakt door Marijke de Waard-Clay is een symbool van de geschiedenis van deze streek

Deze molen uit 1797 is een rietgedekte, achtkante grondzeiler, wat betekent dat de molen gemakkelijk vanaf de grond bediend wordt. Het is een watermolen die door een stalen vijzel, een 'Schroef van Archimedes' het water van de Vrouwgeestpolder omhoog maalde naar de Heimanswetering, om de polder droog te houden. De bemaling wordt nu door een elektrisch gemaal verzorgd, maar de molen is wel maalvaardig. Ter plaatse wordt ook wel gesproken over ‘de Molen van Vrolijk’. Want vanaf het begin wordt de molen door dezelfde familie beheerd. Van Cornelis Vrolijk in 1797 tot en met Hans Vrolijk vanaf 2008.

Een installatie waar we nooit bij stilstaan en ervoor zorgt dat we in geval nood grote overstromingen beperkt blijven. Deze bestaat uit een grote klep die plat op de bodem van de wetering ligt. De klep kan hydraulisch omhoog geklapt worden om de wetering af te sluiten. Hierdoor kan in geval van een dijkbreuk het leeglopen van de waterwegen naar de lager gelegen polders worden beperkt.

In 1983 is de functie van deze bemalingsinstallatie overgenomen door een automatisch werkend vijzelgemaal. Van oorsprong werd het gebied bemalen door de molen met scheprad. Er is nu nog een vijzel aanwezig die door een dieselmotor uit 1933, een ‘Deutze Humboldt’, werd aangedreven. Voor de Molenstomp staat het moderne, elektrische poldergemaal Heimanswetering. Interessant hoe ze verschillen in grootte.

Je komt langs de Oudshoornsekerk, ook wel ‘De Parel van Alphen’ genoemd. De kerk stamt uit 1655 en is het op twee na oudste gebouw van Alphen. Het heeft 17 originele gebrandschilderde ramen.

Je bent nu op het geheel vernieuwde Thorbeckeplein met een passantenhaventje aan de Aarkade. Het monumentale Nutsgebouw biedt plaats aan hippe restaurants met zonnige terrassen aan het water. Langs het plein vind je diverse winkeltjes en eetgelegenheden. Aan overkant van de Aarkade ligt het kantoor van de VVV op begane grond van de bibliotheek.

Deze korenmolen is gebouwd in 1898. Elke zaterdag kan je van dichtbij zien hoe de molen werkt. Ervaren ‘molengidsen’ vertellen over het oude ambacht. Vanaf de stelling van de molen heb je een fantastisch uitzicht over Alphen. Er is een bakkerijmuseum en een molenwinkel met broodbakartikelen. De molen wordt nog regelmatig ingezet om te malen. Tevens is de molen voorzien van een dieselmalerij met industriemotor ‘De Oude Bram’.

Molen 3 is de laatste molen van de Molenviergang Aarlanderveen. De molen heeft de taak om als laatste water uit de polder 1,30 meter omhoog te halen en dan uit te pompen in de Oude Rijn. In het vervolg van deze route meer over de unieke Molenviergang.

Deze molen bij Zwammerdam is een zogenaamde ‘grondzeiler’ uit 1674 en werd gebruikt om de Zuid- en Noordeinderpolder te bemalen. De molen doet z’n naam eer aan vanwege de forse, achtkantige bovenbouw. De molen is particulier bezit en in gebruik als woonhuis, maar nog steeds ‘maalvaardig’. Een van de beroepsmolenaars van De Molenviergang Aarlanderveen, Johan Slingerland, stelt zo nu en dan de molen in gebruik.

Deze sluis vormt de verbinding van de Nieuwkoopse plassen en de Ziende met de Oude Rijn. De sluis is gebouwd in 1955/56 en voorzien van stalen deuren. De lengte is 21.50 m, de breedte 4.40 m en de schuthoogte 1.00 m.

Als je op de Ziendeweg richting Nieuwkoop kijkt (rechts van de weg), is goed te zien hoe het landschap er na de turfwinning, ook wel vervening genoemd, uit heeft gezien. De Nieuwkoopse plassen zijn een overblijfsel van die vervening, waardoor het grond en regenwater vrij spel kreeg en er uiteindelijk een plas met water overbleef.

Na de turfwinning zag het landschap in Aarlanderveen (links van de weg) er net zo uit als de Nieuwkoopse plassen. Alleen in Aarlanderveen hadden de eigenaren van het verveende land de verplichting om het water weg te malen en er een polder van te maken. Dat werd gedaan door dijken aan te leggen en molens te bouwen: De Molenviergang Aarlanderveen.

De Molenviergang Aarlanderveen is uniek. En daar is niets teveel mee gezegd. De Molenviergang Aarlanderveen is uniek. En daar is niets teveel mee gezegd. Want het is de enige nog werkende molengang ter wereld! Het overtollige water uit de diepe polder van wordt door een rijtje molens die samenwerken, stukje bij beetje de Oude Rijn in gemalen. Met wieken, wind én vier deskundige beroepsmolenaars. Elke molen doet zijn deel van het werk en ‘tilt’ het water een stukje op, één tot anderhalve meter. In totaal moet een hoogteverschil van meer dan vijf meter worden overbrugd.

Vanaf de Achtermiddenweg kom je langs prachtige fotopunten, zie je achtereenvolgens:

Molenviergang molen nr. 1 - De Ondermolen
Molenviergang molen nr. 2 - De Middenmolen
Molenviergang molen nr. 3 - De Bovenmolen

De Putmolen (molen 4), die het diepst ligt, maar liefst 5,4 meter onder Zeeniveau (NAP), brengt het water omhoog met een vijzel, de andere drie molens doen met schepraderen.

Deze achtkantige korenmolen met originele wieken is gebouw in 1870. De stellingmolen is tot 1949 in gebruik geweest en later ingrijpend gerestaureerd. De molen is nog steeds draaivaardig, maar op dit moment buiten gebruik.

Het gebouw stamt uit 1871. De ‘Pannevis’-centrifugaalpomp is in 1929 geplaatst en zorgde voor de bemaling van de polders van 1100 hectare. Omdat de polders regelmatig met te hoog water kampten, is eind 2014 een nieuwe, elektrisch gemaal in gebruik genomen. De afvoercapaciteit is daarmee vergroot van 95 naar 120 m3 per minuut.

De met houten deuren uitgeruste schutsluis dateerde van voor 1938. Deze ligt tussen de wateren in de Zuid- en Noordeinderpolder en het Aarkanaal. Lengte van de sluis bedraagt 20.00 m en de breedte 3.00 m. Deze sluis is helaas niet meer in gebruik.